Ch. Lasch twierdzi, że: “Narcyzm wydaje się najlepszym sposobem radzenia sobie z napięciami i niepokojami współczesnego życia. Panujące warunki społeczne uwypuklają cechy narcystyczne, które są obecne, choć w różnym stopniu, w każdym z nas”. Cokolwiek by nie mówić: “narcyzm nie kocha ani drugich, ani siebie” (E. Fromm).

Osoby o profilu narcystycznym potrafią efektywnie i działać i osiągać sukcesy w różnych dziedzinach. Robią wrażenie dobrze przystosowanych społecznie i radzących sobie z wieloma trudnymi sytuacjami. Są elokwentni, zwracający na siebie uwagę bądź dopraszający się o uwagę od innych. Potrafią zaciekawić się innymi, ale tylko po to, by w ten sposób zwrócić na siebie uwagę. Osoby narcystyczne przyciągają pewnością, odwagą, zewnętrznymi przejawami olbrzymiej niezależności. Posiadają swoisty urok osobisty. Często dochodzą na wysokie stanowiska lub kierują olbrzymimi firmami, są głowami rodzin, zdobywają nagrody w swoich dziedzinach.

Przykład Ani: “Mój mąż, gdy jest w towarzystwie czy w swojej pracy, jest odbierany jako guru. Wszyscy słuchają jego opowieści, którymi rozśmiesza towarzystwo. A ja słucham tego wszystkiego i wiem, ile z tego jest tylko jego fantazją. Nie potrafię się zrelaksować, jest mi wstyd, że tak nabiera innych. Mąż za to po spotkaniu robi mi awanturę w domu, że nie byłam dość wspierająca i że chyba będzie musiał sobie mnie wymienić na młodszą”.

Tu właśnie zaczyna się dramat postaci. Zarówno tych, o narcystycznych cechach, jak i ich partnerów. Problem tych osób to ich relacja, czyli to, co dzieje się między nimi. Osoby narcystyczne w sensie psychologicznym nie istnieją bez swojego odbicia. Ich partnerzy istnieją dla nich zawsze w sposób niewystarczający, przykładowo: za mało kochają, za mało sprzątają, za mało wiedzą, za mało są dowcipne. Dramat partnera osoby o cechach narcystycznych polega na niekończącej się krytyce, uszczypliwości, dewaluacji.

Osoba o cechach narcystycznych, gdy nie otrzymuje tego, czego oczekuje od innych potrafi ujawnić silną złość, poniżać i dewaluować innych. Osoby narcystyczne chętnie podkreślają swój udział we wszelkich zmianach, “popchnięciach spraw do przodu”. Skrzętnie też ukrywają lęk przed krytyką, weryfikacją, oceną. Te sfery życia, które nie sprzyjają dostarczeniu sobie odpowiedniej ilości “głasków” ze strony innych, są porzucane bądź odbierane jako mniej wartościowe lub nudne.

Dramat osób o takich cechach osobowości tkwi w kompulsywnej potrzebie przyglądania się sobie w cudzych oczach. A ci inni o tyle są potrzebni i ważni, o ile dostarczają wzmacniającego narcystyczną pychę pożywienia: “jesteś świetny, nikt nie jest w stanie ci dorównać”. Zajmowanie się swoja i innych pozycją, nastawienie jedynie na efekt, to częste przejawy postawy narcystycznej.

Wielu partnerów osób narcystycznych twierdzi, że relacja z taką osobą doprowadza do samooskarżania siebie, do aktywizowania własnych kompleksów, do mocnego uwierzenia we własne braki i niedociągnięcia.

Autor: Robert Butryn (psychoterapeuta)