-osobowość obsesyjna i kompulsywna
O obsesyjno- kompulsywnej strukturze osobowości możemy mówić, wówczas gdy psychikę danej jednostki napędza myślenie i działanie, które przyćmiewają intuicję, odczuwanie, zabawę czy marzenia. Ten typ osobowości charakteryzuje osoby które wiele osiągnęły, dla których ważne jest myślenie lub/ i działanie. Odmianą zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych jest pracoholizm. Profesorowie filozofii miewają czasem obsesyjną strukturę charakteru (uporczywe i niepożądane myśli), natomiast kompulsywną często można przypisać księgowym lub przykładowo stolarzom (uporczywe, niepożądane działania). Freud i Pierre Janet opisali osoby o charakterze obsesyjnym jako uparte, uporządkowane, perfekcjonistyczne, punktualne, oszczędne, skłonne do dzielenia włosa na czworo. Są to niejednokrotnie osoby nieelastyczne, nazbyt sumienne, uwielbiające porządek i dyscyplinę. Mają wysokie standardy etyczne i można na nich polegać. Podstawowy konflikt afektywny u osób obsesyjnych i kompulsywnych to wściekłość (na bycie kontrolowanym) i strach (przed potępieniem lub ukaraniem). Uczucia te są często stłumione, niedostępne dla pacjenta. Ponadto pacjenci często tłumią swoją złość i wstyd bądź przenoszą te uczucia na inne obiekty, lepiej dla nich „uzasadnione”. Pacjenci obsesyjni są subtelnie lub otwarcie kłótliwi, krytyczni i kontrolujący, jednak na poziomie świadomym niechętnie przyznają się do swojego negatywizmu.

-osobowość histeryczna
Jednostki o osobowości histerycznej wykazują wysoki poziom lęku, wysoką intensywność przeżywania i wysoką reaktywność, przede wszystkim w relacjach interpersonalnych. Są to z reguły osoby ciepłe, mające dobrą intuicję, sympatyczne. Pociąga je ryzyko i dramaty osobiste. Czasami bywają tak pobudzone emocjonalnie, że przechodzą z jednego kryzysu do drugiego. Emocjonalność jednostek histerycznych może w oczach otoczenia wyglądać na powierzchowną, przesadzoną lub sztuczną. Osoby o rysie histerycznych często pracują w dziedzinach gdzie są eksponowani przykładowo w aktorstwie, polityce, duszpasterstwie bądź nauczaniu. Freud wskazywał, że osoby histeryczne łakną miłości, uwagi, bliskości. Mają trudności z przeżywaniem trudnych doświadczeń. Dzieciństwo takiej osobowości można przedstawić w uproszczonej formie – jest to dziewczynka pragnąca troskliwej matczynej opieki. Niestety odczuwa rozczarowanie gdyż matka nie jest w stanie dać jest wystarczającego poczucia bezpieczeństwa. Dziewczynka więc separuje się od matki i ją dewaluuje i swoją intensywną miłość kieruje do ojca. Mężczyzn postrzega jako silnych i ekscytujących, kobiety (w tym także siebie) jako słabe i niewiele znaczące. Mężczyźni są przez nią podziwiani ale jednocześnie znienawidzeni (w dużej mierze nieświadomie) i karani za domniemaną wyższość. Osoba taka za największy swój atrybut uważa własną seksualność, wpada w procesy wyparcia oraz niejednokrotnie używa mechanizm regresji. Pozbawione poczucia bezpieczeństwa, w obawie przed odrzuceniem czy w obliczu wyzwania stymulującego poczucie winy i strachu mogą stawać się bezradne i dziecinne. W przeszłości osób histerycznych niemal zawsze odnajdujemy postawy i wydarzenia faworyzujące jedną płeć – na przykład rodzicie faworyzowali jej brata w dzieciństwie bądź dawali do zrozumienia, że woleli by aby była chłopcem. Siła z reguły utożsamiana przez te osoby jest z mężczyzną, natomiast potencjał żeński to atrakcyjność seksualna. Dlatego osoby o rysie histerycznym do przesady zajmują się swoim wyglądem i bardzo ważne jest tutaj zachęcanie do poszukiwania innych niż atrakcyjność fizyczna dziedzin, w których osoba taka mogłaby odnaleźć i budować swoje poczucie własnej wartości.

-osobowość dysocjacyjna
Osoby które używają dysocjacji jako podstawowego mechanizmu obronnego są wirtuozami autohipnozy. Przechodzą w zmienione stany świadomości pod wpływem stresu. By wykształcić w sobie taką osobowość wieloraką trzeba mieć konstytucjonalną zdolność do wchodzenia w stan hipnotyczny, w innym przypadku osoba radziła by sobie z traumą w inny sposób np. poprzez wyparcie czy popadanie w uzależnienia. Niektóre badania sugerują, że osoby skłonne do dysocjacji są z natury bardziej pomysłowe, błyskotliwe i twórcze niż przeciętny człowiek. Możliwe, że osobowość wieloraka może rozwinąć się bez doświadczeń wczesnej traumy seksualnej czy maltretowania przez opiekunów (np. wskutek wojny czy prześladowań), jednak badania empiryczne wskazują, że nawet 98% diagnozowanych przypadków zjawiska te są powiązane.

Autor: Robert Butryn (psychoterapeuta)
Źródło inspiracji: Nancy McWilliams “Diagnoza psychoanalityczna”