Przy terapii rodzinnej często psychoterapeuci posługują się metodą pytań cyrkularnych.
Pytania cyrkularne są metodą, która stosowana jest często w terapii rodzinnej pomagająca obrazowo przedstawić swój punkt widzenia każdego z jej członków. Metoda cyrkularnych pytań polega na zadaniu pytania po kolei członkom rodziny, którzy odpowiadają na nie w zmiennej kolejności. Jest to praca oparta na modelu przyczynowo-skutkowym.

Przykładem może być zadane przez psychoterapeutę pytanie ”Co czujesz gdy tata krzyczy na mamę?”. Najpierw odpowiada brat, w następnej kolejności siostra, potem tata, a na końcu mama.

Innym przykładem może być „ Jak wspominasz ten dzień kiedy tata nie wrócił na noc?”. W tej sytuacji na przykład może odpowiedzieć pierwsza mama, potem siostra, brat i na końcu ojciec.

Powyższa metoda pomaga w otwartym komunikowaniu się i wypowiedzeniu kwestii, które często były przemilczane. Zaletą tej metody jest uzyskanie przez terapeutę informacji o specyficznych interakcyjnych zachowaniach np. na skutek określonego wydarzenia. Jest to świetna strategia służąca także gromadzeniu informacji. Przy technice pytań cyrkularnych wyraźnie przedstawiane są różnice w zachowaniu i charakterze poszczególnych członków rodziny. Jest to także metoda, która pozwala na wzajemne poznanie członków rodzin. Pytania cyrkularne należą do pracy w nurcie terapii systemowej.

Terapia systemowa wywodzi się od słowa system i oznacza rzecz złożoną z elementów stanowiących spójną całość, rządzącą się swoimi regułami, nie można uznać ją za prostą sumę elementów. Terapeuta systemowy stara się widzieć swojego pacjenta w sieci wzajemnych oddziaływań z osobami jemu najbliższymi, starając się także pomagać pacjentowi w poszerzeniu jego spojrzenia na samego siebie w różnych relacjach. Ważne tutaj jest by nie skupiać się na jednym problemie i jednej opowieści pacjenta lecz doszukiwać się innych podobnych sytuacji oczywiście w pełnym szacunku do pacjenta. Terapeuta postrzega pacjenta właśnie jako skomplikowaną całość, nie jako sumę elementów, towarzyszy pacjentowi w poszukiwaniach i pomaga znaleźć inny, potencjalnie umożliwiający rozwój albo zmianę, ogląd sytuacji. Rolą terapeuty na pewno nie jest dawanie gotowych rozwiązań ani narzucanie własnych przekonań i wartości. Należy także pamiętać, że wybór rozwiązań czy tempa pracy zawsze należy do pacjenta.

Techniki terapeutyczne w terapii systemowej:
*przewartościowanie,
*wprowadzanie nowych informacji by uzyskać odmienną perspektywę,
*odtwarzanie interakcji,
*restrukturyzacja, czyli zakreślenie nowych granic,
*wyjaśnienie i modyfikacja interakcji.

Terapia systemowa to pewien sposób myślenia o człowieku i procesach jakie mają wpływ na jego funkcjonowanie. Są to także sposoby na zaproponowanie pacjentowi rozmowy, rozszerzającej i zmieniającej jego perspektywę patrzenia na siebie i na określone sytuacje. Stosowanie tego podejścia może dawać pozytywne rezultaty zarówno w pracy indywidualnej jak i przy prowadzeniu rozmaitych grup terapeutycznych.

Warto podkreślić, że psychoterapia systemowa jest bardzo skuteczna w leczeniu dzieci i nastolatków, a także w leczeniu pacjentów cierpiących na zaburzenia psychotyczne, gdzie słabe rezultaty przynoszą pozostałe podejścia psychoterapeutyczne.

Terapia systemowa jest zwykle krótkoterminowa oraz nastawiona jest na rozwiązanie jednego z reguły konkretnego problemu z którym zgłasza się rodzina bądź sam pacjent.

Autor: Robert Butryn (psychoterapeuta)