Obecnie coraz częściej słyszymy o tym, że nadwaga nie jest tylko i wyłącznie kwestią nadmiernej ilości kalorii oraz braku ruchu, ale na przybieranie na wadze mają również wpływ mechanizmy psychologiczne. Rzeczywiście, udowodniono, że również mają one ogromną rolę w powstawaniu nadwagi oraz otyłości.

Nadwaga i otyłość warunkowane są wieloma różnymi czynnikami. Zaliczają się do nich w szczególności czynniki genetyczne oraz środowiskowe, jednak równie ważne są te psychologiczne. Generalnie, powstawanie tkanki tłuszczowej jest wynikiem nadmiaru dostarczanej do organizmu energii. Jednak już samo jedzenie zbyt dużej ilości pożywienia ma podłoże psychologiczne. Może wynikać z ucieczki od problemów, lęków, obaw, niekorzystnych przekonań czy doświadczeń z dzieciństwa.

Wobec tego przy poszukiwaniu przyczyn nadwagi i otyłości oraz sposobów wyjścia z takiej sytuacji warto też wziąć pod uwagę czynniki psychologiczne, które bardzo często są w tym kontekście pomijane. W szeregu przypadków otyłość to nie tylko choroba ciała, ale często także duszy.

Podstawowe czynniki psychologiczne wpływające na powstawanie nadwagi i otyłości:
niekorzystne nawyki – na przykład jedzenie wtedy, gdy jesteśmy zestresowani i samotni, brak aktywności fizycznej, ciągłe podjadanie
zaburzenia samokontroli – wówczas jedzenie przyjmuje postać uzależnienia, pojawia się problem jedzenia w niekontrolowanych ilościach
niepokrywające się z rzeczywistością wyobrażenia – na przykład dotyczące własnego ciała, swoich możliwości i ograniczeń
negatywne emocje – jedzenie jest łączone z przyjemnymi emocjami, dlatego, aby wyeliminować te negatywne, jemy więcej, przykładowo w sytuacjach stresowych
zaburzenia psychiczne – nerwica, depresja, zespół kompulsywnego jedzenia, bulimia, syndrom jedzenia nocnego

Na szczególna uwagę zasługują tutaj schematy, które dotyczą jedzenia. Najczęściej spotykane z nich to „jedzenie to miłość” – jedzenie traktowane jest wtedy jako wyraz miłości czy sposób okazywania sympatii, a także „jedzenie to odpowiedzialność”, czyli zmuszanie do zjedzenia całego posiłku, nawet jeżeli porcja jest zbyt duża.

Takie schematy często dotyczą dzieci, u których w konsekwencji może wykształcić się nieprawidłowe przekonanie na temat jedzenia prowadzące do nadwagi i otyłości również w dorosłości. Także spotyka się schemat „jedzenie to nagroda”, czyli nagradzanie siebie jedzeniem jako reakcja na powodzenie.

Pomoc psychologiczna dla osób z nadwagą
Większość osób z nadwagą oraz z otyłością zdaje sobie sprawę z tego, że w celu zrzucenia nadmiaru kilogramów trzeba zmienić swoją dietę i zacząć się ruszać. Jednak nie zawsze jest to tak łatwe, jak może się wydawać. Podjęcie decyzji o odchudzaniu nierzadko musi być związane ze zmianą swojego aktualnego trybu życia, co jest znacznie trudniejsze.

Wobec tego, jako że otyłość i nadwaga mogą być związane z nieuświadomionymi konfliktami wewnętrznymi czy trudnymi doświadczeniami, zaleca się też skorzystanie z pomocy psychoterapeuty. Psychoterapia może być prowadzona w formie indywidualnej lub grupowej, na przykład jako terapia uzależnień w grupie osób z podobnymi trudnościami.

Autor: Robert Butryn (psychoterapeuta)