Jednym z elementów naszej osobowości są nawyki. Niektóre z nich są pozytywne i pomagają nam w codziennym funkcjonowaniu. Inne wprost przeciwnie – mogą powodować, że nie rozwijamy się, cały czas pozostajemy w jednym miejscu, nawet wtedy, gdy chcielibyśmy coś zmienić w swoim życiu.

Nawykiem w psychologii określamy zautomatyzowaną czynność, na przykład sposób zachowania czy reakcji. Zautomatyzowany nawyk jest najczęściej tworzony przez świadome uczenie się, ale czasami nie zdajemy sobie sprawy z tego, że coś staje się naszym nawykiem.

Różne nawyki nabywa się w wyniku powtarzania danej czynności przez dłuższy czas. Eksperci w dziedzinie behawioryzmu wskazują, że wprowadzenie nowego nawyku w życie zwykle trwa około 30 dni.

Przyzwyczajenie drugą naturą człowieka
Gdy wielokrotnie powtarzamy daną czynność, zaczynamy formować w sobie nawykowe zachowanie. Część nawyków, które posiadamy, jest zdecydowanie pozytywna i wspomaga nasze zdrowie, kondycję, komfort życia. Dzięki nim możemy lepiej funkcjonować na co dzień. Jednak niektórzy także pielęgnują nawyki negatywne, które formułować mogą się już w młodym wieku.

Możemy cały czas stosować te negatywne nawyki, nawet wtedy, gdy zdajemy sobie sprawę z tego, że nie służą nam one. Jednak przyzwyczajenie jest często mocniejsze niż zmiana wyuczonego już nawyku, ponieważ wiąże się to z wysiłkiem, jaki trzeba w zmianę włożyć.

Wyjście poza schematy działania
Warto jednak podjąć próbę zmiany, nawet jeżeli może ona rodzić lęk. To właśnie wyjście poza strefę komfortu, którą dają nam pielęgnowane od lat przyzwyczajenia, jest największym wyzwaniem, z którym musimy się wtedy zmierzyć. Powinniśmy zdać sobie sprawę z tego, że dzięki zmianie nawykowego myślenia oraz działania jesteśmy w stanie poszerzać naszą strefę komfortu.

Nie musimy przy tym od razu rzucać się na tak zwaną głęboką wodę. Możemy zmieniać przyzwyczajenia w sposób stopniowy, małymi kroczkami. Wtedy łatwiej będziemy mogli dojść do wyznaczonego celu. Możemy wówczas wykorzystać strategię faz – przemyśleń, przygotowań, podtrzymania oraz utrwalenia. Jest używana też jako leczenie alkoholizmu i innych uzależnień, ale możemy stosować ją również samodzielnie.

Wprowadzanie zmian krok po kroku
Gdy chcemy wprowadzić zmiany w swoim życiu poprzez zmianę swoich nawyków, powinniśmy rozpocząć od przemyśleń na temat naszego nawyku i psychicznego przygotowania się na zmiany, które nasz czekają. W fazie przemyśleń powinniśmy rozważyć korzyści związane ze zmianą, poszukać wskazówek dotyczących zmiany nawyku.

Po podjęciu decyzji dotyczącej zmiany nawyku powinniśmy wyznaczyć swój cel, który chcemy osiągnąć i przygotować konkretny plan pomocny w uzyskaniu naszego celu – to faza przygotowań. Najlepiej rozpisać plan na mniejsze punkty, aby można było łatwiej je realizować. Wtedy będziemy mogli również zauważyć szybko różnicę we wprowadzaniu nowych nawyków.

Kolejną ważną fazą jest faza podtrzymania – trzymanie się wyznaczonych celów i realizowanie ich, dostosowywanie swoich działań do zmian i unikanie sytuacji, w których mogą pojawić się pokusy. Ostatnia faza to faza utrwalania – pokonanie swoich dotychczasowych słabości i stworzenie nowego nawyku.

W razie problemów ze zmianą nawyków możemy także skorzystać z pomocy psychologa i psychoterapeuty.

Autor: Robert Butryn (psychoterapeuta)